«Мемлекеттік сатып алу саласындағы сыбайлас жемқорлық тәуекелділігінің өзекті мәселелері» форсайт сессиясы өтті
Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университетінде «Мемлекеттік сатып алу саласындағы сыбайлас жемқорлық тәуекелділігінің өзекті мәселелері» атты форсайт сессия өтті.
Форсайт сессияға «Жаңару» сыбайлас жемқорлыққа қарсы жалпыұлттық қозғалыс республикалық қоғамдық бірлестігі өңірлік филиалдарының директорлары (онлайн), «Жаңару» сыбайлас жемқорлыққа қарсы жалпыұлттық қозғалыс РҚБ Атырау облысы филиалының кеңес мүшелері, квазимемлекеттік сектор өкілдері, ЖОО өкілдері қатысты.
«Жалпы қоғамдағы сыбайлас жемқорлықты болдырмау туралы мәселесі күн тәртібіндегі өзекті мәселе. Форсайт сессияның мақсаты- мемлекеттік сатып алу саласындағы сыбайлас жемқорлықты алдын алу және оған қарсы күрес жүргізу, мемлекеттік сатып алу саласындағы сыбайлас жемқорлық тәуекелділігінің болашақтағы ортақ пайымын және азаматтық қоғамды дамыту жолдарын құру, мемлекеттік сатып алу саласындағы сыбайлас жемқорлықтың алдын-алу, профилактикалық жұмыстарын насихаттау. Бүгінгі форсайт сессияда баяндамалардағы кейстерден жақсы талқылау болады деп үміттенеміз», - деді алғы сөзінде секциялық мәжіліс модераторы, «Жаңару» сыбайлас жемқорлыққа қарсы жалпыұлттық қозғалыс РҚБ Атырау облысы бойынша филиалының төрағасы Саламат Идрисов.
«Жаңару» сыбайлас жемқорлыққа қарсы жалпыұлттық қозғалыс РҚБ төрағасының орынбасары Бейбіт Мамраев пен ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Атырау облысы бойынша департаментінің басшысы Ерұлан Серікқалиев құттықтау сөз сөйлеп, шараның маңыздылығын атап өтсе, 5 спикер тақырып төңірегінде өзекті мәселелерді талқылады.
«Мемлекеттік сатып алу туралы» жаңа заң 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап күшіне енді. Заң сатып алу процесінің рәсімдерін оңтайландыруды, сатып алынатын тауарлардың, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің сапасын жақсартуды, мемлекеттік сатып алуға қатысушылардың жауапкершілігін күшейтуді және бәсекелестікті дамытуды көздейді. Прокуратура органдары мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру бойынша бақылау жүргізеді. Сондықтан мемлекеттік сатып алу туралы заң аясында бірнеше жұмыстар жүргізді: мемлекеттік сатып алу саласындағы 17 млрд теңге жұмсалуы заңсыз деп табылып, бюджет қаражаты тиімсіз жұмсалуға жол берілмеді»,- деп баяндамасында толымды ақпаратымен бөлісті Атырау облысы прокурорының аға көмекшісі Саид Ажмұхамедов.
«Мемлекеттік сатып алу туралы» Қазақстан Республикасының Заңнамасындағы өзгерістер туралы мәлімдеген «2025 жылдың 1 қаңтарын бастап қолданысқа енгізілген жаңа мемлекеттік сатып алу туралы заңның негізгі жаңашылдықтарының бірі - сатып алу процесін жеңілдету және қысқарту. Бұл ретте сатып алу рәсімдерін жүзеге асыру, комиссия құрамын айқындау және шағымдану тәртібін мемлкеттік сатып алудың деңгейіне көшірілген. Бір көзден сатып алу тәсілін тек айрықша жағдайларда қолдану міндеттемесі алынып тасталды. Бір көзден сатып алу форматтық-логикалық бақылау негізінде өткізіледі»,- деді Атырау облысы мемлекеттік сатып алу және коммуналдық меншік басқармасының жетекшісі Азамат Салимбаев.
«Мемлекеттік сатып алу жүйесіндегі сыбайлас жемқорлыққа қарсы комплаенс: енгізу қажеттілігі мен оқыту практикасы» атты баяндамасында «мемлекеттік сатып алу заңдарының талаптарын сақтау және сыбайлас жемқорлыққа қарсы саясат бойынша оқыту сыбайлас жемқорлыққа нөлдік төзімділікті қалыптастыруда шешуші рөл атқарады. 2024 жылы Филиал қабырғасында «Мемлекеттік сатып алулар: практикалық қолданылуы» тақырыбы бойынша біліктілік арттыру семинарларынан 65 мемлекеттік қызметші білімін жетілдірсе, ал 2025 жылдың қаңтар айында 62 адам мемлекеттік сатып алу заңы бойынша құзыреттілігін арттырды», - деді ҚР Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясының Атырау облысы бойынша филиалының директоры Еркебұлан Ғабдығапаров.
Сессия отырысында сыбайлас жемқорлықтың схемалары туралы «мемлекеттік сатып алудың барлық сатыларында жемқорлық тәуекелдері бар. Сатып алуды жоспарлау кезңінде көптеген сыбайлас жемқорлық схемалары болады. Жоспарға қажетсіз тауарларды немесе қызметтерді қосу – ең кең таралған схема. Мысалы, 2023 жылы Әділет министрлігінің лауазымды адамдары өкілеттіліктерін асыра пайдаланып, талап етілмейтін қызметтерді көрсетуге жыл сайын келісімшарттар жасау арқылы аффилиирленген компанияның мүдделерін қолдады, бұл мемлекетке 1,8 млн доллар сомасында зиян келтірді»,- деді ҚР Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Атырау облысы бойынша департаменті Превенция басқармасының бас маманы Айдана Аманиязова.
«Қоғамдық кеңес отырысында мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды мүшелерінің қызметінің нәтижелерін жария түрде талқылауды білдіреді. Осыған байланысты Атырау облысының мәслихатының 2022 жылғы 29 наурыздағы шешімімен құрылған, 28 мүшесі бар Атырау облыстық қоғамдық кеңесі қоғамдық талқылау функцияларын толықтай атқарып келеді. Қоғамдық кеңес құрамына Азаматтық қоғамнан 23 адам сайланса, 5-і мемлекеттік қызметші. Облыс бойынша 9 қоғамдық кеңес өз жұмысын атқаруда»,- деді Атырау облысы қоғамдық кеңесінің Сыбайлас жемқорлыққа қарсы қоғамдық бақылау және құқық қорғау жөніндегі комиссия мүшесі Серік Қадыров.
«Жаңару» сыбайлас жемқорлыққа қарсы жалпыұлттық қозғалыс РҚБ төрағасының орынбасары Бейбіт Мамраев қорытынды сөзінде: «Билік қоғамнан сескенбеуі, ал қоғам билікке сенуі керек. Осы мәселеде азаматтар өз деңгейінде жүйелі жұмыстар атқарып, қоғамдық бақылауды күшейтуге тиісті. Атырау университеті ректоры Саламат Идрисовтың бастамасымен университетте ашылған «Сыбайлас жемқорлық мәселелерін зерттеу орталығы» кейіннен Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университетінде жалғасын тапты. Тағы бір айта кетерлік жайт, жоғары оқу орындарда жемқорлыққа қарсы білім беру деңгейін көтеру мәселесі тұр. Осы екі мәселе шешімін тапса, 4-5 жылда-ақ жүйелі нәтижесін береді»,- деп Атырау университетінің игі бастамасын атап өтті.
Сессия соңында студент жастардың құқықтық сауаттылығын ашу, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес мәселелері жөніндегі заң жобаларын талқылауға белсенді қатысу, сатып алу жүйесін жетілдіру, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтуға, сондай-ақ, құқықтық-әлеуметтік-экономикалық аспектілерге қол жеткізуге бағыттау, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте азаматтық қоғамды жандандыруға бағытталған бастамаларды қолдау, адалдықты тексеру сынды іргелі ұсынымдар айтылды.
ПІКІРЛЕР